skip to Main Content
An 9

ΝΕΟΣ “ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ”: ΤΟ “ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ” ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ: ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ, ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ, Ο ΝΕΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ, ΟΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να προχωράει το σχέδιο για σαρωτικές αλλαγές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με σχεδόν συνολική επανεξέταση του ‘Καλλικράτη”. Μάλιστα ένα “προσχέδιο” των αλλαγών φέρεται να έχει μοιραστεί σε στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τουλάχιστον στην Αθήνα, το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

Συνοπτική παρουσίαση της Πρότασης αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Μέρος 1ο : Αρμοδιότητες και διαφορετικά «μοντέλα» Ο.Τ.Α.

Α. Καταγραφή και συστηματοποίηση των αρμοδιοτήτων που ασκούν σήμερα οι Δήμοι, οι Περιφέρειες και οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις

 

Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι, θεμελιώδεις για την καταστατική θέση και το θεσμικό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας και, συναφώς, οι βασικές πολιτικές επιλογές για τη λειτουργία που καλούνται να επιτελέσουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, στο πλαίσιο ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους, που θα διασφαλίζει τη χρηστή διοίκηση και θα ευνοεί μία ισόρροπη και κοινωνικά δίκαιη οικονομική ανάπτυξη.

Στόχος : κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των τριών επιπέδων Διοίκησης. Αναπροσδιορισμός της έννοιας και μεθοδολογικές προϋποθέσεις μιας λυσιτελούς (χρήσιμης και επωφελούς) ανακατανομής και αποσαφήνιση του ρόλου κάθε επιπέδου της διοίκησης. Παραχώρηση σε καθένα από αυτά ενός πλήρους και καθαρού πεδίου οργάνωσης και χειρισμού των αντίστοιχων τομέων δημόσιας πολιτικής.

Μεθοδολογία : Καθορισμός δημόσιων πολιτικών στο σύνολο της διοικητικής δράσης – Καθορισμός επιμέρους Πεδίων πολιτικής για κάθε Δημόσια πολιτική – Ομαδοποίηση υφιστάμενων αρμοδιοτήτων και προσδιοριμός της κύριας αρμοδιότητας – Καταγραφή νομοθετικών διατάξεων που διέπουν την κάθε επιμέρους ή κύρια αρμοδιότητα – Κατανομή των κύριων αρμοδιοτήτων στο ενδεδειγμένο επίπεδο διοίκησης (Κεντρική – Αποκεντρωμένη – ΟΤΑ α’ βαθμού – ΟΤΑ β’ βαθμού) – Νομοθέτηση – Προτυποποίηση διαδικασιών.

Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι αναγκαία προϋπόθεση επιτυχούς διεξαγωγής της προτεινόμενης επεξεργασίας είναι η στενή, οργανωμένη και αποτελεσματική συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία.

Β. Διοικητική Υποστήριξη

Με την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτης», έλαβε χώρα μια εκτεταμένη μεταφορά αρμοδιοτήτων, από άλλα επίπεδα της διοίκησης, στους Δήμους. Ενόψει της ευρείας αυτής ανακατανομής αρμοδιοτήτων, διαπιστώθηκε η ύπαρξη τομέων, όπου παρουσιάζονταν σοβαρές δυσχέρειες ως προς την εξυπηρέτησή τους με επάρκεια από τις υφιστάμενες, κατά την εισαγωγή του «Καλλικράτη», δομές και το δυναμικό πολλών από τους Δήμους που δημιουργήθηκαν, τόσο ως προς το προσωπικό και τις υποδομές τους, όσο και ως προς τους πόρους που τους είχαν διατεθεί. Οι τομείς αυτοί ήταν οι υπηρεσίες δόμησης, οι τεχνικές υπηρεσίες και οι κοινωνικές υπηρεσίες.

 

  1. Υπηρεσίες δόμησης – τεχνικές υπηρεσίες

Ο τομέας των υπηρεσιών δόμησης και των τεχνικών υπηρεσιών αποτελεί το κατεξοχήν πεδίο αρμοδιοτήτων, η λυσιτελής (χρήσιμη και επωφελής)  άσκηση του οποίου προϋποθέτει επάρκεια υλικοτεχνικών υποδομών και εξειδικευμένου προσωπικού και είναι, για το λόγο αυτό, το βασικό αντικείμενο της προβλεπόμενης, κατά τα ανωτέρω, παροχής διοικητικής υποστήριξης.

Ακόμη και σε περιπτώσεις όπου υποστηριζόμενοι Δήμοι διαθέτουν επάρκεια τεχνικού προσωπικού, στερούνται συχνά των αναγκαίων, για την ανάληψη των αντίστοιχων υπηρεσιών, ειδικοτήτων (όπως λ.χ. μηχανολόγων μηχανικών, γεωλόγων, πολεοδόμων, τοπογράφων), με αποτέλεσμα να αδυνατούν τόσο τυπικά όσο και κατ’ ουσία να οργανώσουν υπηρεσίες δόμησης και τεχνικές υπηρεσίες και να ασκήσουν, έτσι, τις σχετικές αρμοδιότητες (παρακολούθηση και εκτέλεση συμβάσεων μελετών ή έργων, πολεοδομικός σχεδιασμός κλπ).

Συμπεράσματα – προτάσεις

Με τις δεδομένες συνθήκες δημοσιονομικού περιορισμού και αναστολής των προσλήψεων τίθεται με επιτακτικότητα το ζήτημα του αναπροσδιορισμού των όρων και της ενδεδειγμένης δομής άσκησης των αρμοδιοτήτων αυτών και της επανεξέτασης του σχετικού θεσμικού πλαισίου.

Πρέπει να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο μιας τέτοιας εργασίας, κάποιες βασικές διαφορές αναπροσδιορισμού των αρμοδιοτήτων – ανάμεσα στις υπηρεσίες δόμησης/πολεοδομίες και στις τεχνικές υπηρεσίες των Δήμων.

Εστιάζοντας στο πεδίο των πολεοδομικών υπηρεσιών,  θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παράμετροι των ενιαίων κανόνων της πολεοδομικής νομοθεσίας και της ανάγκης ενιαίας αντιμετώπισης των σχετικών ζητημάτων ανά ευρύτερες γεωγραφικές ενότητες.

Α) Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα ανάθεσης των αντίστοιχων υπηρεσιών στον β’ βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της άσκησης των αρμοδιοτήτων αυτών από μία κεντρική πολεοδομική υπηρεσία στην έδρα κάθε Περιφέρειας της χώρας και ένα πολεοδομικό γραφείο στην έδρα κάθε Περιφερειακής Ενότητας.

Β) Πέρα από την ανάγκη ενίσχυσης της υλικοτεχνικής υποδομής και της στελέχωσης με επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό των Δήμων που ασκούν σήμερα αυτοδύναμα τις σχετικές αρμοδιότητες, θα πρέπει να εξεταστούν -αναφορικά με τους Δήμους που δεν μπορούν αυτοδύναμα να τις ασκήσουν – οι θεσμικές και λειτουργικές προδιαγραφές της οργάνωσης συνεργειών, μέσα από τη συγκρότηση, στο Δήμο της έδρας κάθε περιφερειακής ενότητας, παράλληλα με την τεχνική υπηρεσία που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες του Δήμου αυτού, μίας ακόμη τεχνικής υπηρεσίας, που θα επιφορτιστεί με την κάλυψη των αντίστοιχων αναγκών όλων των Δήμων της περιφερειακής ενότητας. Η υπηρεσία αυτή θα διοικείται με τη σύμπραξη όλων των εξυπηρετούμενων Δήμων και θα συγκεντρώνει την υλικοτεχνική υποδομή και τους αντίστοιχους πόρους από όλους τους εξυπηρετούμενους Δήμους.

 

  1. Κοινωνικές υπηρεσίες

Το σημαντικότερο ζήτημα που έχει ανακύψει στους ΟΤΑ α’ βαθμού κατά την άσκηση της κοινωνικής πολιτικής και άπτεται άμεσα και της προαναφερθείσας διοικητικής υποστήριξης, σχετίζεται κυρίως με την καταβολή των προνοιακών επιδομάτων  και,  σε μικρότερο  βαθμό,  με την έκδοση αποφάσεων παροχής κοινωνικής προστασίας.

Αξιολόγηση – Προτάσεις

Ευνόητο είναι ότι ένας πυρήνας κοινωνικών υπηρεσιών, προσανατολισμένος στην υποστήριξη της κοινωνικής συνοχής και την κάλυψη των ιδιαίτερων αναγκών κοινωνικής προστασίας σε επίπεδο τοπικό, θα πρέπει να διασφαλίζεται και να υπηρετείται από μία οργανωμένη Κοινωνική Υπηρεσία σε κάθε Δήμο. Αυτονόητο, όμως, είναι εξίσου ότι οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να στελεχωθούν από εξειδικευμένο προσωπικό, να υποστηριχθούν με τη διάθεση των απαιτούμενων πόρων και να οργανωθούν στη βάση διαδικασιών, που θα καλύπτουν τις σχετικές λειτουργικές ανάγκες με τη βέλτιστη αποτελεσματικότητα.

 

Γ. Η ανάγκη διακριτών μοντέλων διοίκησης των Δήμων της χώρας:

Ι) Μικροί νησιωτικοί και ορεινοί / μειονεκτικοί Δήμοι – Μητροπολιτική διακυβέρνηση

Η προηγηθείσα καταγραφή των εγγενών δυσχερειών που συνδέονται με τα ιδιαίτερα γεωγραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των μικρών νησιωτικών και των ορεινών/μειονεκτικών Δήμων, αλλά και των σοβαρών δυσλειτουργιών που επέφερε η επιφόρτισή τους με πρόσθετες αρμοδιότητες, από το πρόγραμμα «Καλλικράτης», καταδεικνύει την ανάγκη: α) ενός αναπροσδιορισμού και εξορθολογισμού της έννοιας του μικρού νησιωτικού, του ορεινού και του μειονεκτικού Δήμου, με πολλαπλά και σαφή κριτήρια και β) μιας ριζικά διαφορετικής δικαιοπολιτικής μεταχείρισης και οργάνωσης του πρωτοβάθμιου αυτοδιοικητικού επιπέδου διοίκησης των περιοχών αυτών.

Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται:

(α) Ο προσδιορισμός ενός ελάχιστου επιπέδου αρμοδιοτήτων και υπηρεσιών, που θα πρέπει οπωσδήποτε να παρέχονται στο επίπεδο του Δήμου για τις περιοχές αυτές, σύμφωνα και με τις γεωγραφικές και κοινωνικές τους ιδιαιτερότητες (ένα minimum δηλαδή λειτουργιών και διαδικασιών, που όχι μόνο δεν θα υπερβαίνουν τις αρμοδιότητες των υπολοίπων Δήμων, αλλά θα περιορίζονται στις απολύτως αναγκαίες),

(β) Η άμεση και κατ’ απόλυτη προτεραιότητα διασφάλιση των αναγκαίων μέσων (υλικοτεχνική υποδομή – ανθρώπινοι πόροι), για την αποτελεσματική και πλήρη άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών,

(γ) Η θεσμική κατοχύρωση και διοικητική οργάνωση των κατάλληλων διαδημοτικών ή/και διαβαθμιδικών συνεργασιών, με σκοπό τη συγκρότηση κοινών υπηρεσιών που θα αναλάβουν τις υπόλοιπες αρμοδιότητες – λειτουργίες,

(δ) Η κατά προτεραιότητα κατεύθυνση προς τις ιδιαίτερες αυτές κατηγορίες Δήμων υλικών και ανθρώπινων πόρων, μέσα από την αξιοποίηση εθνικών και ενωσιακών προγραμμάτων και επενδυτικών/χρηματοδοτικών εργαλείων και η αξιοποίηση, όχι μόνο των θεσμοθετημένων και αναγνωρισμένων ως άξιων προστασίας ιδιαιτεροτήτων τους, αλλά και των συγκριτικών τους πλεονεκτημάτων.

 

ΙΙ ) Μητροπολιτική διακυβέρνηση

O θεσμός της μητροπολιτικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα βρίσκεται σε σπαργανικό στάδιο.

Η διακυβέρνηση μιας μητροπολιτικής περιοχής καλείται ουσιαστικά να αντιμετωπίσει ενιαία και ολοκληρωμένα μια χωρο-λειτουργική ενότητα. Πρέπει αφενός να μην υποβαθμίσει τη σημασία και τη δράση των άλλων επιπέδων διοίκησης και αυτοδιοίκησης και των κοινωνικών εταίρων και, αφετέρου, να συνδράμει στη μεγιστοποίηση της διοικητικής αποτελεσματικότητας και στην προώθηση των κρίσιμων στόχων της αστικής ανάπτυξης.

Βασικός στόχος είναι: η εξασφάλιση της λήψης αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα, για το σύνολο της μητροπολιτικής περιοχής και η εφαρμογή τους.

Προτείνεται η «ισχυροποίηση» του ήδη διαμορφωμένου πλαισίου σχετικά με τη λειτουργία της Περιφέρειας (Αττικής και Θεσσαλονίκης) ως Μητροπολιτικού Φορέα, με την παράλληλη ενίσχυση των μορφών συνεργασίας ανάμεσα στους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και τους κεντρικούς φορείς.

Το εν λόγω μητροπολιτικό σχήμα φαίνεται να είναι συμβατό :  με τη σημερινή διοικητική οργάνωση στη χώρα, με τα σημερινά χωροταξικά (χωρολειτουργικά) όρια των δύο μητροπολιτικών συγκροτημάτων, με την ανάγκη αποκατάστασης (εξυγίανσης) της πολιτικο-διοικητικής ενότητας ευθύνης και λογοδοσίας, για το σύνολο των περιοχών των μητροπολιτικών συγκροτημάτων.

  • Στρατηγικοί στόχοι της μητροπολιτικής διακυβέρνησης :
    • εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής κοινωνικής συνοχής,
    • ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της μητροπολιτικής περιοχής,
    • βιώσιμη ανάπτυξη του μητροπολιτικού χώρου στη βάση μιας συνεκτικής και μακροπρόθεσμης στρατηγικής,
    • βελτίωση της ποιότητας ζωής και προστασία του περιβάλλοντος,
    • παροχή αποτελεσματικότερων και καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών σε όλους τους πολίτες.
  • Τομείς αρμοδιοτήτων της μητροπολιτικής διακυβέρνησης :
    • Αναπτυξιακή πολιτική,
    • Περιβαλλοντική προστασία και ποιότητα ζωής,
    • Προαγωγή της κοινωνικής συνοχής.

 

Μέρος 2ο : Θεσμική συγκρότηση και λειτουργία Τοπικής Αυτοδιοίκησης

  1. Χωροταξική διάρθρωση – Διοικητική διαίρεση

 

α. Πρώτος Βαθμός

 

  • Προτείνεται η κατάργηση των σημερινών δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων ως δομών ενδοδημοτικής αποκέντρωσης. Τη θέση τους μπορούν να διαδεχτούν συμβούλια στα όρια των σημερινών δημοτικών ενοτήτων, των πρώην δηλ. δήμων και κοινοτήτων που καταργήθηκαν και συνενώθηκαν με τον Καλλικράτη, τα οποία θα ενισχυθούν με αποφασιστικές αρμοδιότητες. Οι δημοτικές και τοπικές κοινότητες παραμένουν μόνο ως γεωγραφικές έννοιες και ως επίπεδο οργάνωσης των αμεσοδημοκρατικών και συμμετοχικών διαδικασιών. Για λόγους απλούστευσης και ομοιομορφίας θα μπορούσαν να ονομαστούν όλες δημοτικές (ή όλες τοπικές) κοινότητες.

 

  1. i. Εδαφική διάρθρωση

 

Προτείνεται η εξής εδαφική διάρθρωση:

  • Δημοτικές ενότητες θα είναι, κατ’αρχήν, όπως και σήμερα, όλοι οι «Καποδιστριακοί» Δήμοι, περιλαμβανομένης και της έδρας του Δήμου.
  • Δημοτική ενότητα θα συγκροτούν επίσης και τα πρώην δημοτικά διαμερίσματα στα οποία διαιρούνταν οι δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων.
  • Νησιωτικοί Δήμοι, με μικρό πληθυσμό, που δεν προήλθαν από συνένωση (επομένως δεν έχουν σήμερα Δημοτικές Ενότητες, έχουν ωστόσο δημοτικές και τοπικές κοινότητες), δεν θα συγκροτούν συμβούλια δημοτικών ενοτήτων αλλά θα εκλέγουν μόνο δημοτικό συμβούλιο (π.χ. Δήμος Αμοργού). Αντιθέτως, σε νησιωτικούς δήμους που εκτείνονται σε περιφέρεια πέραν αυτής του ενός νησιού (π.χ. Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων) θα συγκροτούνται δημοτικές ενότητες ως δομές ενδοδημοτικής αποκέντρωσης.

 

 

  1. ii. Όργανα – Εκλογή

 

  • Κάθε Δημοτική Ενότητα θα διαθέτει ίδια όργανα :

α) Το Συμβούλιο Δημοτικής Ενότητας και

β) τον Πρόεδρο της Δημοτικής Ενότητας.

  • Οι εκλογείς μιας συγκεκριμένης δημοτικής ενότητας θα ψηφίζουν τους εκπροσώπους τους για το συμβούλιο της συγκεκριμένης δημοτικής ενότητας, οι οποίοι θα εκλέγονται ανεξάρτητα από κεντρικούς συνδυασμούς.
  • Ο αριθμός των συμβούλων κάθε δημοτικής ενότητας θα καθορίζεται ανάλογα: α) με τον πληθυσμό της και β) με τον αριθμό των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων που την απαρτίζουν.
  • Ο Πρόεδρος της Δημοτικής Ενότητας θα εκλέγεται έμμεσα από το Συμβούλιο, μεταξύ των μελών του. Ο Πρόεδρος θα συμμετέχει στο δημοτικό συμβούλιο με δικαίωμα ψήφου όταν συζητείται θέμα της δημοτικής ενότητας.

 

  • Η αποσύνδεση της εκλογής των οργάνων της Δημοτικής Ενότητας από την εκλογή του δημοτικού συμβουλίου, τόσο ως προς την κατάρτιση των συνδυασμών (δηλ. ένας συνδυασμός να μπορεί να κατέλθει έγκυρα μόνο στο «κεντρικό» Δημοτικό Συμβούλιο ή μόνο σε μία Δ.Ε.), όσο και ως προς την ανάδειξη των επιτυχόντων (δηλ. δεν θα υπάρχει εξάρτηση των τοπικά επιτυχόντων από τον κεντρικά επιτυχόντα συνδυασμό).
  • Η καθιέρωση μόνο συλλογικών οργάνων και η κατανομή των εδρών με απλή αναλογική μεταξύ των συνδυασμών, με βάση τα αποτελέσματα κάθε Δημοτικής Ενότητας.
  • Η έμμεση εκλογή του Προέδρου του συλλογικού οργάνου.

 

II. Εκλογικό Σύστημα

 

  • Αποσύνδεση των αυτοδιοικητικών εκλογών από τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών.
  • Επέκταση του δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τους πολίτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις περιφερειακές εκλογές.
  • Μείωση του ορίου ηλικίας για την κτήση του δικαιώματος του εκλέγειν στα 17 έτη και για τις αυτοδιοικητικές εκλογές.
  • Συστηματοποίηση, απλοποίηση και αποσαφήνιση των κωλυμάτων εκλογιμότητας και των ασυμβιβάστων.

 

  • Πλήρης κατάργηση της εσωτερικής διαίρεσης των Δήμων σε εκλογικές περιφέρειες και ενιαία εκλογή των δημοτικών συμβούλων σε όλη την έκταση του Δήμου.
  • Εκτεταμένη αλλαγή και άμβλυνση των προϋποθέσεων έγκυρης κατάρτισης συνδυασμού.
  • Κατανομή του συνόλου των εδρών του Δημοτικού/ Περιφερειακού Συμβουλίου από τον πρώτο γύρο με το σύστημα της απλής αναλογικής μεταξύ των συνδυασμών, με βάση την «κλασική» μέθοδο της αναλογικής των υπολοίπων, όπως συμβαίνει σήμερα για τον 1ο γύρο.
  • Διατήρηση του θεσμού του Δημάρχου/ Περιφερειάρχη, ως επικεφαλής συνδυασμού. Ειδικότερα, σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50%+1 των ψήφων κατά τον 1ο γύρο (οπότε ο επικεφαλής του αναδεικνύεται, αντίστοιχα, Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης), θα πραγματοποιείται επαναληπτική εκλογή σε 2ο γύρο μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, οπότε Δήμαρχος/Περιφερειάρχης θα είναι ο επικεφαλής του πλειοψηφήσαντος στο γύρο αυτό συνδυασμού, χωρίς ωστόσο αυτό να επιδρά στην κατανομή των εδρών που έχει ολοκληρωθεί από τον 1ο  γύρο.

 

Σύστημα διοίκησης Δήμων

 

Σε ό,τι αφορά την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση, προτείνεται :

 

1ον. Η κατάργηση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων της στα Συμβούλια των Δημοτικών Ενοτήτων (βλ. αναλυτικά ανωτέρω).

 

2ον. Η κατάργηση της Οικονομικής Επιτροπής και η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων της είτε στα Συμβούλια των Δημοτικών Ενοτήτων είτε (όπου αυτό δεν είναι δυνατό) στο Δημοτικό Συμβούλιο ή στην Εκτελεστική Επιτροπή, ανάλογα και με το ειδικότερο περιεχόμενο κάθε αρμοδιότητας.

 

3ον. Η διάκριση των πολιτικών και των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων και τη μεταφορά τους στα αντίστοιχου χαρακτήρα όργανα.

 

4ον. Η αναβάθμιση του ρόλου του Γενικού Γραμματέα του Δήμου, ώστε να αποφορτιστεί ο Δήμαρχος και οι Αντιδήμαρχοι από τις αμιγώς διεκπεραιωτικές και διαχειριστικές αρμοδιότητες και να είναι σε θέση να επιτελούν τον πολιτικό και επιτελικό τους ρόλο, παραμένοντας ωστόσο ο Γενικός Γραμματέας πολιτικό στέλεχος του Δήμου (μετακλητός).

 

5ον. Η ενίσχυση της υπηρεσιακής δομής των ΟΤΑ α’ βαθμού, με την καθιέρωση μεταξύ άλλων ενός minimum θέσεων και οργανικών μονάδων σε κάθε κατηγορία ΟΤΑ α’ βαθμού, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες τους, που θα διασφαλίζει τη συνέχεια και τη θεσμική μνήμη των υπηρεσιών, ανεξαρτήτως της εναλλαγής των Δημοτικών Αρχών, και θα ενισχύει την επιχειρησιακή τους ικανότητα.

 

6ον. Η συμμετοχή εκπροσώπου των εργαζομένων του Δήμου στις συνεδριάσεις είτε της Εκτελεστικής Επιτροπής είτε του Δημοτικού Συμβουλίου είτε και των δύο αυτών οργάνων, με δικαίωμα λόγου, σε όλα τα θέματα που αφορούν τον τρόπο διοίκησης, το προσωπικό και τα οικονομικά του Δήμου.

 

7ον. Η δημιουργία ενός τετραμερούς συστήματος διοίκησης των Ο.Τ.Α. με τα βασικά όργανα που απεικονίζονται στον Πίνακα 10, που ακολουθεί .

 

8ον. Η ριζική αναμόρφωση των δευτερευόντων οργάνων, και συγκεκριμένα :

  • Η κατάργηση των ειδικών επιτροπών με περιορισμένο, εκ του νόμου, αντικείμενο και η καθιέρωση, γενικώς, της ελευθερίας των Δημοτικών Συμβουλίων να συγκροτούν επιτροπές, είτε μόνο από μέλη τους, κατ’ αναλογία της δύναμης κάθε παράταξης (που θα μπορούν να έχουν και αποφασιστικές αρμοδιότητες) είτε και με τη συμμετοχή εργαζομένων του Δήμου, άλλων φορέων και ιδιωτών (οπότε, υποχρεωτικά, θα έχουν μόνο γνωμοδοτικό χαρακτήρα).
  • Η αντικατάσταση της Επιτροπής Διαβούλευσης, από ένα Δημοτικό Κοινωνικό και Οικονομικό Συμβούλιο, στο οποίο θα μετέχουν οι εκπρόσωποι όλων των βασικών φορέων της περιοχής και το οποίο θα συνεδριάζει υποχρεωτικά σε τακτά και σύντομα χρονικά διαστήματα, εκφράζοντας γνώμη επί όλων των θεμάτων που απασχολούν την τοπική κοινωνία και το Δήμο, είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος του Δήμου. Σε συγκεκριμένες σημαντικές αποφάσεις (π.χ. κατάρτιση προϋπολογισμού, επιχειρησιακού προγράμματος κ.λπ.) το Συμβούλιο θα παίζει καθοριστικό ρόλο, ως ο κεντρικός φορέας της διαβούλευσης στο τοπικό επίπεδο.
  • Η αναμόρφωση του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων, ώστε αυτό να συγκροτείται από αιρετά μέλη, από τους ίδιους τους μετανάστες και πρόσφυγες που κατοικούν στα όρια του Δήμου, καθώς και από εκπροσώπους των φορέων αλληλεγγύης.

 

Πίνακας 10 : Βασικό σύστημα διοίκησης

 

ΡΟΛΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΔΗΜΑΡΧΟΣ

Είναι ο πολιτικός προϊστάμενος του Δήμου και υπεύθυνος για την υλοποίηση του προγράμματος της Δημοτικής Αρχής, στο πλαίσιο των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου.

Εκλογή (ως επικεφαλής του επιτυχόντος συνδυασμού)

Εκπροσωπεί τον Δήμο.

Είναι προϊστάμενος των υπηρεσιών.

Συντονίζει και παρέχει κατευθύνσεις στο έργο των αντιδημάρχων.

Εκδίδει αποφάσεις και διοικητικές πράξεις σε εκτέλεση των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου.

ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΙ

Είναι μονοπρόσωπα όργανα με πολιτική και διοικητική ευθύνη για ένα μέρος των θεματικών τομέων δράσης του Δήμου, σε αντιστοίχηση με τις διοικητικές δομές του Δήμου.

Ορισμός (από το Δήμαρχο)

Ενδεικτικοί τομείς ανάθεσης καθ’ ύλην αρμοδιοτήτων :

1)  Οικονομικά

2)  Κοινωνική Πολιτική

3)  Καθαριότητα – Πράσινο

4)  Τεχνικές Υπηρεσίες – Υποδομές

5)  Πολιτισμός – Αθλητισμός – Νεολαία

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Είναι το κεντρικό πολιτικό όργανο του Δήμου και έχει το τεκμήριο της αρμοδιότητας.ΕκλογήΛαμβάνει όλες τις σημαντικές για τη λειτουργία του Δήμου αποφάσεις. Είναι αρμόδιο για τη λήψη όλων των πολιτικών και κανονιστικών αποφάσεων.

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Αποτελεί το συλλογικό εκτελεστικό όργανο του Δήμου, κατ’ αναλογία προς το Υπουργικό Συμβούλιο. Σε αυτή μετέχει ο Δήμαρχος και οι Αντιδήμαρχοι.Εκ του νόμου σύνθεσηΠαρακολουθεί και συντονίζει την υλοποίηση του έργου της δημοτικής αρχής.

Ασκεί εκτελεστικού χαρακτήρα αρμοδιότητες που ασκεί σήμερα το Δημοτικό Συμβούλιο

 

  1. Σύστημα διοίκησης Περιφερειών

 

Σε ό,τι αφορά τη δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση, προτείνεται :

 

1ον. Η κατάργηση της άμεσης εκλογής των χωρικών Αντιπεριφερειαρχών και η ενιαία αντιμετώπιση του θεσμού των Αντιπεριφερειαρχών με τρόπο ανάλογο με αυτόν που ισχύει για τους Αντιδημάρχους.

 

2ον. Η κατάργηση της Οικονομικής Επιτροπής και η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων της είτε στο Περιφερειακό Συμβούλιο είτε στην Εκτελεστική Επιτροπή, ανάλογα και με το ειδικότερο περιεχόμενο κάθε αρμοδιότητας.

 

3ον. Η διάκριση των πολιτικών και των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων και η μεταφορά τους στα αντίστοιχου χαρακτήρα όργανα.

 

4ον. Η αντιστοίχιση του θεσμού του Εκτελεστικού Γραμματέα (Περιφέρειας) προς αυτόν του Γενικού Γραμματέα (Δήμου), ώστε να αντιμετωπίζεται ενιαία, και την αναβάθμιση του ρόλου του, ώστε να αποφορτιστεί ο Περιφερειάρχης και οι Αντιπεριφερειάρχες από τις αμιγώς διεκπεραιωτικές και διαχειριστικές αρμοδιότητες και να είναι σε θέση να επιτελούν τον πολιτικό και επιτελικό τους ρόλο, χωρίς ωστόσο ο Γενικός (Εκτελεστικός) Γραμματέας να χάνει τον πολιτικό του ρόλο (μετακλητός).

 

5ον. Η αναβάθμιση του ρόλου και της επιχειρησιακής ικανότητας των υπηρεσιών των Περιφερειών, μέσω μεταξύ άλλων και της καθιέρωσης ενός minimum περιεχομένου των οργανισμών τους, ως προς τις οργανικές μονάδες αυτών, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια και η θεσμική μνήμη, ανεξαρτήτως της εναλλαγής των Περιφερειακών Αρχών.

 

6ον. Η συμμετοχή εκπροσώπου των εργαζομένων της Περιφέρειας στις συνεδριάσεις είτε της Εκτελεστικής Επιτροπής είτε του Περιφερειακού Συμβουλίου είτε και των δύο αυτών οργάνων, με δικαίωμα λόγου, σε όλα τα θέματα που αφορούν τον τρόπο διοίκησης, το προσωπικό και τα οικονομικά της Περιφέρειας.

 

7ον. Η δημιουργία ενός τετραμερούς συστήματος διοίκησης των Περιφερειών, κατ’ αναλογία με τα ισχύοντα στους Δήμους, ως προς τα βασικά όργανα (βλ. παραπάνω πίνακα 10).

 

8ον. Η ριζική αναμόρφωση των δευτερευόντων οργάνων, και συγκεκριμένα :

  • Η κατάργηση των ειδικών επιτροπών με περιορισμένο, εκ του νόμου, αντικείμενο και η καθιέρωση, γενικώς, της ελευθερίας των Περιφερειακών Συμβουλίων να συγκροτούν επιτροπές, είτε μόνο από μέλη τους, κατ’ αναλογία της δύναμης κάθε παράταξης (που θα μπορούν να έχουν και αποφασιστικές αρμοδιότητες) είτε και με τη συμμετοχή εργαζομένων της Περιφέρειας, άλλων φορέων και ιδιωτών (οπότε, υποχρεωτικά, θα έχουν μόνο γνωμοδοτικό χαρακτήρα).
  • Η αντικατάσταση της Επιτροπής Διαβούλευσης, από ένα Περιφερειακό Κοινωνικό και Οικονομικό Συμβούλιο, στο οποίο θα μετέχουν οι εκπρόσωποι όλων των βασικών φορέων της περιοχής και το οποίο θα συνεδριάζει υποχρεωτικά σε τακτά και σύντομα χρονικά διαστήματα, εκφράζοντας γνώμη επί όλων των θεμάτων που απασχολούν την τοπική κοινωνία και την Περιφέρεια, είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος της Περιφέρειας. Σε συγκεκριμένες σημαντικές αποφάσεις (π.χ. κατάρτιση προϋπολογισμού, επιχειρησιακού προγράμματος κ.λπ.) το Συμβούλιο θα παίζει καθοριστικό ρόλο, ως ο κεντρικός φορέας της διαβούλευσης στο περιφερειακό επίπεδο.

o   V. Θεσμοί κοινωνικής συμμετοχής και ελέγχου

 

  1. Τοπικά Δημοψηφίσματα, όχι μόνο μετά από πρωτοβουλία των οργάνων του Δήμου, αλλά και κατόπιν λαϊκής πρωτοβουλίας. Επέκταση του θεσμού του τοπικού δημοψηφίσματος και σε επίπεδο Περιφέρειας, Περιφερειακής Ενότητας και Δημοτικής Ενότητας και διεύρυνση των περιπτώσεων κατά τις οποίες μπορεί να διεξαχθεί έγκυρα τοπικό δημοψήφισμα, ακόμα και για θέματα που δεν ανάγονται στην, με τη στενή έννοια, αρμοδιότητα των ΟΤΑ, ώστε να είναι δυνατή η διεξαγωγή (συμβουλευτικού υποχρεωτικά στην περίπτωση αυτή) δημοψηφίσματος για κάθε θέμα τοπικού ενδιαφέροντος.

 

  1. Εισαγωγή θεμάτων προς συζήτηση στα όργανα του Δήμου/της Περιφέρειας (Συμβούλια Δημοτικών Ενοτήτων, Δημοτικά Συμβούλια, Περιφερειακά Συμβούλια) με πρωτοβουλία των πολιτών (λ.χ. 25 άτομα).

 

  1. Τοπικές συνελεύσεις στις Τοπικές Κοινότητες και στις μικρές Δημοτικές Κοινότητες και συνελεύσεις γειτονιάς στις μεγαλύτερες Δημοτικές Κοινότητες.

 

  1. Ηλεκτρονική διαβούλευση – ηλεκτρονική τοπική δημοσκόπηση

 

  1. Υποχρεωτική δημοσιοποίηση των συνεδριάσεων των Δημοτικών ή Περιφερειακών Συμβουλίων στους διαδικτυακούς τόπους κάθε Δήμου και Περιφέρειας.

 

  1. Αναμόρφωση του σημερινού θεσμού των δημοτικών επιτροπών παιδείας, ώστε να αποτελέσουν το επίκεντρο της θεσμικής και κοινωνικής διαβούλευσης και συμμετοχής για τα θέματα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε κάθε Δήμο.

 

  1. Ειδική διαδικασία διαβούλευσης σε ειδικές περιπτώσεις μεγάλων αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, υλοποίησης έργων μεγάλης κλίμακας ή ειδικής βαρύτητας για μια περιοχή, με την ευθύνη μίας ad hoc Επιτροπής Διερεύνησης, στα πρότυπα των Commissions of Enquiry (Επιτροπών Ελέγχων της Ε.Ε.).

 

o   VI. Εποπτεία Ο.Τ.Α.

 

  1. Κατάργηση του υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α., γεγονός που αφ’ ενός αποδεικνύει έμπρακτα την εμπιστοσύνη του κράτους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και αυξάνει το αίσθημα ευθύνης τόσο των αιρετών, όσο και των υπαλλήλων των Ο.Τ.Α., αφ’ ετέρου μειώνει σημαντικά τον όγκο των ελεγχόμενων αποφάσεων.

 

  1. Αναβάθμιση του αυτεπάγγελτου ελέγχου, ενσωματώνοντας και καθιερωμένες ελεγκτικές μεθόδους σε σχέση με την ανάλυση κινδύνου (risk analysis), με βάση τα δεδομένα που θα συγκεντρώνονται για κάθε Ο.Τ.Α. και για κάθε κατηγορία πράξεων. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορεί να προβλεφθεί η διενέργεια δειγματοληπτικών αυτεπάγγελτων ελέγχων, όχι όμως με απολύτως τυχαίο τρόπο, αλλά στοχευμένα.

 

  1. Ειδική εποπτική αρχή των Ο.Τ.Α., είτε μονοπρόσωπο είτε συλλογικό όργανο, το οποίο, προκειμένου να ενισχυθεί το κοινωνικό/ πολιτικό κύρος του θεσμού, θα επιλέγεται και μέσω μίας διαδικασίας δημόσιας επιλογής, αντίστοιχης με αυτή που ακολουθείται για τη στελέχωση των ανεξάρτητων αρχών ή των δημοσίων επιχειρήσεων (ΔΕΚΟ).

 

  1. Δημιουργία ενός συντονιστικού οργάνου εποπτείας Ο.Τ.Α., με συμμετοχή όλων των ευθέως ή εμμέσως εμπλεκόμενων στους πάσης φύσεως ελέγχους των Ο.Τ.Α. φορέων, με αποστολή τον περιοδικό έλεγχο των επιπέδων συμμόρφωσης των Ο.Τ.Α., την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του μηχανισμού εποπτείας, την αμοιβαία ενημέρωση όλων των διοικητικών και δικαστικών φορέων για τα θέματα αρμοδιότητάς τους που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.λπ.

 

o   VII. Τοπική Διαμεσολάβηση

 

  1. Πρώτο σενάριο : Κατάργηση του θεσμού του Συμπαραστάτη και απόδοση του συνόλου των σχετικών με την Τοπική Αυτοδιοίκηση διαμεσολαβητικών αρμοδιοτήτων στο Συνήγορο του Πολίτη, με ταυτόχρονη εξασφάλιση της παρουσίας του τελευταίου σε τοπικό/ περιφερειακό επίπεδο, με τη λειτουργία γραφείων Συνηγόρου ανά την Επικράτεια.

 

  1. Δεύτερο σενάριο : Διατήρηση, με ουσιώδεις όμως βελτιώσεις, του θεσμού του Συμπαραστάτη (Δημοτικός/Περιφερειακός Διαμεσολαβητής), ως προς :
  • τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας επιλογής,
  • τη διαφορετική οργανωτική δομή
  • την περαιτέρω ενίσχυση της λειτουργικής ανεξαρτησίας του Συμπαραστάτη, ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη η λειτουργία του θεσμού
  • τον προσδιορισμό αρμοδιοτήτων
  • τη συνεργασία και αλληλοσυμπλήρωση του Συμπαραστάτη και του Συνηγόρου του Πολίτη, ώστε να αποτρέπεται η αλληλοεπικάλυψη των θεσμών αυτών.

Μέρος 3ο : Οικονομικά και αναπτυξιακή προοπτική Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Προϋπολογισμοί ΟΤΑ – Παρατηρητήριο

Προτείνεται η σύσταση Επιτροπής Οικονομικής Ανασυγκρότησης και Λογαριασμού Οικονομικής ενίσχυσης των ΟΤΑ, σε διαφορετική λογική από τα σημερινά ισχύοντα και κατάργηση του «Παρατηρητηρίου» .

Η Επιτροπή θα παίζει ουσιαστικό ρόλο στην πρόληψη, κυρίως, του δημοσιονομικού «εκτροχιασμού» των Ο.Τ.Α. και η λειτουργία της δεν θα αποσκοπεί στην «τιμωρία», αλλά στη στήριξη, τεχνική και οικονομική, των Ο.Τ.Α. που αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Κεντρικό στοιχείο στην όλη διαδικασία θα είναι η δημοκρατική νομιμοποίηση των λαμβανομένων αποφάσεων με τη συναίνεση και την ενεργό συμμετοχή του οικείου Ο.Τ.Α.

Δημιουργία Λογαριασμού Οικονομικής ενίσχυσης των ΟΤΑ, στον οποίο θα μπορούν να προσφεύγουν Ο.Τ.Α. που αντιμετωπίζουν σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα που δεν μπορούν να υπερβούν με ίδιες δυνάμεις.

Οικονομική Διοίκηση-Διαχείριση ΟΤΑ

Προτείνεται η αλλαγή του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου περί οικονομικής διοίκησης και ταμειακής λειτουργίας των ΟΤΑ με αντικατάσταση του Β.Δ. του 1959.

Κατάταξη των Δήμων

Η δυνατότητα κάθε Δήμου να υποστηρίζει διάφορες λειτουργίες διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στους Δήμους. Το γεγονός αυτό γεννά την ανάγκη να δούμε την κατάταξη των Δήμων σε κατηγορίες ανάλογα με τις οικονομικές δραστηριότητες, που μπορούν να αναλάβουν.

Έλεγχοι

Προτείνεται όλοι οι έλεγχοι, ακόμη και αυτοί της Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών, να υπαχθούν στον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης.

Kρίνεται σκόπιμο για τους ίδιους λόγους που προαναφέρθηκαν, οι αποφάσεις των ΟΤΑ, με τις οποίες αναλαμβάνονται χρέη νομικών προσώπων τους που λύονται, να ελέγχονται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση ή όποια Αρχή την αντικαταστήσει .

 

Διαφάνεια, έλεγχος και συμμετοχή στις διαδικασίες του προϋπολογισμού.

Προτείνεται η ενίσχυση των δομών συμμετοχικού προϋπολογισμού. Κρίνεται επίσης σκόπιμο να ενισχυθούν οι θεσμοί διαβούλευσης και συμμετοχής στη διάρκεια κατάρτισης του προϋπολογισμού, ώστε η συμμετοχή των φορέων και των πολιτών να γίνει πιο συστηματική και ουσιαστική.

Σε σχέση με το συμμετοχικό προϋπολογισμό, προτείνονται τα εξής

  • Ως άμεσο μέτρο προτείνεται η αξιοποίηση των ανενεργών διατάξεων του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου όπως ορίζεται από το Ν. 3852/2010. Περαιτέρω, θα πρέπει να θεσμοθετηθούν νέες μορφές συμμετοχικού προϋπολογισμού. Το θέμα αυτό απαιτεί περαιτέρω εξειδίκευση με τη συμμετοχή της ΚΕΔΕ που θα αξιοποιεί τόσο τη διεθνή εμπειρία όσο και τις αρχές του δημοκρατικού προγραμματισμού.
  • Προκειμένου να ενισχυθεί η διαδικασία απολογισμού και κοινωνικού ελέγχου των οργάνων των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού χρειάζεται να γίνουν αλλαγές στο άρθρο 217 του Ν. 3463/2006, και συγκεκριμένα να προστεθεί στην παρ. 7 ότι ίδια διαδικασία απολογισμού και κοινωνικού ελέγχου να γίνεται και από τα συμβούλια των Δημοτικών Ενοτήτων -Κοινοτήτων και Δημοτικών Κοινοτήτων (πλέονΔημοτικών Ενοτήτων, όπως προτείνεται στο 2ο Μέρος του παρόντος).
  • Προτείνεται η ηλεκτρονική διασύνδεση των ΟΤΑ και το ηλεκτρονικό πρωτόκολλο, ώστε να μειώνεται ο όγκος των εγγράφων και το γραφειοκρατικό κόστος καθώς και ο χρόνος διεκπεραίωσης των θεμάτων.
  • Προτείνεται η ανάπτυξη και εφαρμογή μόνιμου συστήματος εξ’ αποστάσεως υποστήριξης των μικρότερων δήμων ιδίως των ορεινών και νησιωτικών. Για το θέμα αυτό υπάρχει σε εξέλιξη έργο από την ΚΕΔΕ.

Σε ό,τι αφορά την εποπτεία των ΟΤΑ στις οικονομικού περιεχομένου αποφάσεις, προτείνεται να συνεχιστεί η εποπτεία και ο έλεγχος νομιμότητας στις παρακάτω περιπτώσεις :

  • Ι. Σύμφωνα με το άρθρο 225 του ν. 3852/ 2010 υπόκεινται σε υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων, περιφερειών και νπδδ, εφόσον αφορούν, μεταξύ άλλων, ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου (παρ. 1α), την αγορά και εκποίηση ακινήτων (παρ. 1γ), την κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων (παρ. 1δ), την επιβολή φόρων, τελών και δικαιωμάτων (παρ. 1ε) και τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων (στις οποίες περιλαμβάνονται τα μισθώματα) (παρ. 1στ).
  1. II. Το σύνολο των αποφάσεων για τη σύναψη συμβάσεων των δήμων και περιφερειών που αφορούν στην διαχείριση της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους υπόκεινται σε υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας από την οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση, κατ’ άρθρο 225 ν. 3852/2010. Τέτοιες αποφάσεις είναι αυτές που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 186 του ν.3463/2006 και αφορούν στην εκποίηση ακινήτων, του άρθρου 191 που αφορούν σε αγορά ακινήτων, καθώς και τις διατάξεις του άρθρου 190 που αφορούν σε ανταλλαγή οικοπέδων, για τις οποίες εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις του άρθρου 186. Επίσης στον ανωτέρω έλεγχο υπόκεινται και οι κατακυρωτικές πράξεις των συλλογικών οργάνων των ΟΤΑ, ν.π.δ.δ. και συνδέσμων που λαμβάνονται με σκοπό τη σύναψη συμβάσεων, όπως είναι οι αποφάσεις των άρθρων 184 του ν. 3463/2006 για τις δωρεές ακινήτων, 185 για την δωρεάν παραχώρηση κυριότητας και χρήσης δημοτικών ακινήτων,192 για την εκμίσθωση ακινήτων, 194 για την μίσθωση και 199 για την εκποίηση, εκμίσθωση και δωρεά κινητών πραγμάτων. Η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση στο πλαίσιο ελέγχου νομιμότητας των ανωτέρω πράξεων μπορεί να ασκήσει παρεμπιπτόντως έλεγχο και σε κάθε άλλη πράξη (π.χ. διακηρύξεις κλπ) στην οποία στηρίχθηκε η έκδοση της κατακυρωτικής. Σημειώνεται ότι η κατακυρωτική πράξη ακυρώνεται, αν από τον εν λόγω έλεγχο προκύψει ότι αυτή στηρίχθηκε σε προηγηθείσα μη νόμιμη πράξη.

Τέλος, στις αποφάσεις που αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας είναι και αυτές που αφορούν στην κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων των άρθρων 212 και 189. Επιπρόσθετα, αν και δεν αναφέρεται ρητά στο άρθρο 225 του ν. 3852/2010, αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας και οι αποφάσεις του άρθρου 211 του ν. 3463/2006, καθόσον η σύσταση δουλείας αποτελεί εμπράγματο βάρος για το ακίνητο.

 

Ολες οι αποφάσεις που αφορούν στην διαχείριση εν γένει της περιουσίας των ΟΤΑ της χώρας πρέπει να συνεχίσουν να υπόκεινται σε έλεγχο νομιμότητας από το όργανο που θα ορισθεί για τον σκοπό αυτό, καθώς έτσι διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον, προστατεύεται πιο αποτελεσματικά η δημόσια και η ιδιωτική περιουσία των ΟΤΑ καθώς και οι πόροι που είτε αντλούνται είτε προκύπτουν από την διαχείριση αυτή, προς όφελος του συνόλου των πολιτών. Ειδικότερα δε για τις συμβάσεις επισημαίνεται ότι η μη τήρηση του συστατικού τους τύπου τις καθιστά αυτοδικαίως άκυρες και, συνεπώς, σε περίπτωση που καταργηθεί ο προβλεπόμενος από το άρθρο 225 του ν. 3852/2010 έλεγχος νομιμότητας και αυτές ακυρωθούν σε μεταγενέστερο χρόνο από τα διοικητικά δικαστήρια, ενδέχεται να προκύψουν αρνητικές επιπτώσεις στους προϋπολογισμούς των δήμων, καθώς θα έχουν ήδη παράξει αξιώσεις για τους αντισυμβαλλόμενους.

Διαχείριση εσόδων ανταποδοτικών υπηρεσιών

  1. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των μειωμένων εσόδων από τέλη και η αδυναμία ισοσκέλισης αυτών με τις δαπάνες των αντίστοιχων υπηρεσιών κατά την κατάρτιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού των μικρών ιδίως πληθυσμιακά νησιωτικών και ορεινών δήμων, προτείνεται η θέσπιση ενός Γενικού Δείκτη Επιβάρυνσης Ανταποδοτικών Υπηρεσιών για την Καθαριότητα και το Φωτισμό, την Ύδρευση και την Αποχέτευση.

2.Επίσης, προτείνεται να μελετήσουμε τη φιλοσοφία της ανταποδοτικότητας των παρεχόμεων σήμερα υπηρεσιών από τους ΟΤΑ. Να προτείνουμε άμεσα αν και άλλες υπηρεσίες των ΟΤΑ θα μπορέσουν να χαρακτηρισθούν ανταποδοτικού χαρακτήρα (π.χ. διαχείριση πρασίνου). Το γεγονός αυτό εκτός των άλλων θα λύσει και το πρόβλημα του πλεονάσματος που έχουν αρκετοί ΟΤΑ στα ανταποδοτικά.

Επιχορηγήσεις-Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι-Φορολογική Αποκέντρωση

Προτείνεται η μελέτη ενός αλγόριθμου κατανομής των ΚΑΠ που να λαμβάνει υπόψη το ελάχιστο κόστος λειτουργίας και ιδιαίτερα των μικρών ΟΤΑ και τη μείωση των ανισοτήτων.

Ίδια έσοδα

Το ευρύτατο και πεπαλαιωμένο νομοθετικό πλέγμα που οριοθετεί και διέπει το φορολογικό καθεστώς της ελληνικής Τ.Α. (φόροι, τέλη, εισφορές) αναμφίβολα χαρακτηρίζεται από αναχρονισμό, κατακερματισμό, πολυπλοκότητα και επικαλύψεις. Παθογενή χαρακτηριστικά τα οποία αδυνατούν να θεραπευτούν χωρίς μία σημαντική μεταρρυθμιστική προσπάθεια.

Μία τέτοια προσπάθεια θα περιλαμβάνει αφενός την κωδικοποίηση και απλούστευση του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου, αφετέρου δε την ενίσχυση της φορολογικής αποκέντρωσης με παράλληλη ενδυνάμωση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών της Τ.Α. και παροχή κινήτρων στην αυτοδιοίκηση ώστε να επιδιώξει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα είσπραξης των τοπικών της εσόδων.

Δανεισμός

  1. Θέσπιση κριτηρίων ορθής δημοσιονομικής διαχείρισης με προτεραιότητα στις δημόσιες επενδύσεις της Τ.Α.
  2. Αναζήτηση δυνατοτήτων προσφορότερου δανεισμού από το τραπεζικό σύστημα και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), με απαραίτητη προϋπόθεση για τα ζητήματα του δανεισμού από το ΤΠΔ τη μείωση των επιτοκίων.
  3. Προώθηση νομοθετικής ρύθμισης, προκειμένου να διευκολύνεται η λήψη απόφασης για τη συνομολόγηση δανείων των Δήμων και των Περιφερειών, τα οποία λαμβάνονται με σκοπό την αξιοποίηση πηγών χρηματοδότησης και την προώθηση επενδυτικών σχεδίων, η υλοποίηση των οποίων αναμένεται να επιφέρει μείωση του κόστους λειτουργίας των ανωτέρω φορέων ή εξοικονόμηση ενέργειας κ.ά . φυσικών πόρων εκ μέρους τους.

 Περιουσία-Κληροδοτήματα

  1. Καταγραφή και παρακολούθηση ακίνητης περιουσίας ΟΤΑ
  • Θεσμοθέτηση του υφιστάμενου πληροφοριακού συστήματος (βάση δεδομένων) της ακίνητης περιουσίας των ΟΤΑ, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και επισήμανση για υποχρέωση των δήμων εισαγωγής στοιχείων για όλα τα ακίνητά τους, καθώς και τυχόν μεταβολών τους.
  • Ειδικά για τα ακίνητα, των οποίων η νομική τακτοποίηση εκκρεμεί, ισχύουν τα αναφερόμενα στο προηγούμενο κείμενο εργασίας της υπηρεσίας για την πρόταση που έχει πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ.
  1. Διαχείριση – Αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων των ΟΤΑ
  • Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας των ΟΤΑ για οικονομική εκμετάλλευση.
  • Χρήση και εκμετάλλευση δημοτικών ακινήτων κατάλληλων για την άσκηση δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη βιοτεχνικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και σταυλικών εγκαταστάσεων. Θεσμοθέτηση ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη ανάλογων δραστηριοτήτων, σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (για θέματα αδειοδοτήσεων, κινήτρων, ένταξης σε προγράμματα ανέργων, νέων, κ.λπ.).
  • Εκμισθώσεις ακινήτων ΟΤΑ. Τροποποίηση των υφιστάμενων διατάξεων που αφορούν στους Δήμους, προκειμένου να γίνει πιο ευέλικτη η διαδικασία. Έμφαση σε εκμισθώσεις επενδυτικού χαρακτήρα, μακροχρόνιες μισθώσεις, υπεκμισθώσεις κ.α.

Κληροδοτήματα

Έχει αποτυπωθεί αναλυτικά η κατάσταση που επικρατεί στα κληροδοτήματα –Κεφάλαια Αυτοτελούς Διαχείρισης (Κ.Α.Δ.) Χρειάζεται να γίνουν αρκετές τομές ως προς τη διαχείριση τους όπως η απεμπλοκή τους από τον προϋπολογισμό των ΟΤΑ με την απόκτηση ξεχωριστού ΑΦ.Μ.

 

Αναπτυξιακός Προγραμματισμός

  1. Στόχοι :
  • Σύνδεση του προγραμματισμού μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων διοίκησης
  • Συνέργεια του αναπτυξιακού σχεδιασμού με τη χωροταξική και πολεοδομική πολιτική
  • Εισαγωγή τρόπων αξιοποίησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων από κεντρικούς φορείς άσκησης πολιτικών
  • Αποτελεσματικότητα της διαβούλευσης (μέσα και τεχνικές) και ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών φορέων στο σχεδιασμό.
  1. Προτάσεις :
  • Επικαιροποίηση των ρυθμίσεων του Νόμου 1622/1986 «Τοπική Αυτοδιοίκηση – Περιφερειακή Ανάπτυξη και Δημοκρατικός Προγραμματισμός» ως προς τα όργανα και τις διαδικασίες του αναπτυξιακού προγραμματισμού.
  • Ενίσχυση θεσμικών σχημάτων όπως η διαβαθμιδική και διαδημοτική συνεργασία
  • Σύνδεση του προγραμματισμού μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων διοίκησης (Κεντρική Διοίκηση, Περιφέρειες, Δήμοι)

Επιχειρησιακά προγράμματα

  1. Παραγωγή και ελεύθερη διάθεση μέσω διαδικτυακών υπηρεσιών και γεωχωρικών δεδομένων που περικλείουν τα επιχειρησιακά προγράμματα της Τ.Α. σε εφαρμογή των Ν. 3882/10 και 4305/14
  2. Πιστοποιημένη κατάρτιση σε θέματα δημόσιας διαβούλευσης συμβάλλοντας στην ουσιαστική ενίσχυση του θεσμού
  3. Σύνδεση των επιχειρησιακών προγραμμάτων με χρηματοδοτικά προγράμματα και η επιβράβευση των ΟΤΑ που συνέταξαν έγκαιρα το επιχειρησιακό τους πρόγραμμα
  4. Παρακολούθηση – στήριξη των ΟΤΑ που δεν έχουν καταρτίσει επιχειρησιακό πρόγραμμα στο να καταρτίσουν
  5. Ενεργητική συμμετοχή του ΥΠΕΣ στο αναπτυξιακό γίγνεσθαι που σχεδιάζουν-χρηματοδοτούν τα Υπουργεία, σε συνεργασία με ΚΕΔΕ-ΕΝΠΕ
  6. Ανάδειξη και επιβράβευση δημοτικών-περιφερειακών καινοτόμων πρωτοβουλιών.
Back To Top