«Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου» Γράφει η Αναστασία Κανάκη

Η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου είναι η ετήσια γιορτή της διεθνούς θεατρικής κοινότητας, από το 1961, όταν πρωτοεμφανίσθηκε με πρωτοβουλία του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου. Εορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου, με θεατρικά δρώμενα και άλλες συναφείς με το θέατρο εκδηλώσεις, που διοργανώνονται από τα εθνικά τμήματα του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, μιας Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης που συνενώνει τους επαγγελματίες του θεάτρου και συνεργάζεται στενά με την UNESCO.

Κάθε χρόνο ένας άνθρωπος του θεάτρου αναλαμβάνει να γράψει το μήνυμα του εορτασμού, το οποίο είθισται να διαβάζεται στα θέατρα πριν από την παράσταση της 27ης Μαρτίου. Το φετινό μήνυμα (2015) ανήκει στον Πολωνό σκηνοθέτη Κζίστοφ Βαρλικόφσκι και έχει ως εξής:

«Οι αληθινοί δάσκαλοι του θεάτρου συχνά απαντώνται εκτός σκηνής. Και γενικώς δε δείχνουν κανένα ενδιαφέρον για το θέατρο, ως μηχανισμό αντιγραφής συμβάσεων ή αναπαραγωγής κοινοτυπιών. Επικεντρώνονται περισσότερο στην πηγή της παρόρμησης, τα πραγματικά ζωογόνα ρεύματα, που τείνουν να υπερβούν τις θεατρικές αίθουσες και τα πλήθη που είναι διατεθειμένα να αντιγράψουν έναν οποιοδήποτε κόσμο. Αντιγράφουμε αντί να δημιουργούμε κόσμους που να εστιάζουν ή και να εξαρτώνται από τον διάλογο με το κοινό και τα υποδόρια συναισθήματά του. Ενώ στην πραγματικότητα τίποτα δεν μπορεί να αποκαλύψει καλύτερα από το θέατρο τα κρυμμένα πάθη.

Αρκετά συχνά στρέφομαι στη λογοτεχνία, για να με καθοδηγήσει στη σωστή κατεύθυνση. Κάθε μέρα που περνά, σκέφτομαι τους συγγραφείς που σχεδόν εκατό χρόνια πριν, περιέγραψαν προφητικά την πτώση των Ευρωπαίων Θεών, το λυκόφως που βύθισε τον πολιτισμό μας σε ένα σκοτάδι, που ακόμα περιμένει το φως. Σκέφτομαι τον Φράντς Κάφκα, τον Τόμας Μαν και τον Μαρσέλ Προύστ. Σήμερα θα προσέθετα και τον Τζον Μάξγουελ Κούτσι σ’ αυτόν τον κύκλο προφητών.

Το κοινό τους όραμα για το αναπόφευκτο τέλος του κόσμου –όχι του πλανήτη, αλλά του μοντέλου των ανθρώπινων σχέσεων– και της ανατροπής της κοινωνικής συνοχής, είναι σοκαριστικά επίκαιρο για τον σύγχρονο άνθρωπο στο εδώ και στο τώρα. Για μας, που ζούμε μετά το τέλος του κόσμου. Που ζούμε με τα εγκλήματα και τις συγκρούσεις που ξεσπούν καθημερινά παντού, με τέτοια ταχύτητα, που ούτε τα πανταχού παρόντα Μ.Μ.Ε. δεν μπορούν πλέον να παρακολουθήσουν. Αυτές οι εκλάμψεις γρήγορα γίνονται ενοχλητικές και εξαφανίζονται ανεπιστρεπτί, από τους ειδησεογραφικούς τίτλους. Αισθανόμαστε ευάλωτοι, τρομαγμένοι και εγκλωβισμένοι. Δεν είμαστε πλέον ικανοί να κτίσουμε πύργους και τα τείχη που επιμόνως ορθώνουμε, δε μας προστατεύουν πλέον από τίποτα, αντιθέτως, απαιτούν προστασία και φροντίδα, που απομυζούν μεγάλος μέρος της ενέργειάς μας. Δεν έχουμε πλέον το σθένος να προσπαθούμε να διακρίνουμε αυτό που βρίσκεται πίσω από τις πύλες και πίσω από τα τείχη.

Αυτός ακριβώς, είναι ο λόγος ύπαρξης του θεάτρου, κι εκεί ακριβώς πρέπει να αναζητά τη δύναμη του. Να διεισδύει στο εσωτερικό, εκεί όπου απαγορεύεται.

“Ο μύθος επιδιώκει να εξηγήσει το ανεξήγητο. Καθώς αναδύεται από ένα φόντο αλήθειας, οφείλει να επιστρέψει στο ανεξήγητο” – με αυτό τον τρόπο περιέγραψε ο Κάφκα τη μετουσίωση του μύθου του Προμηθέα. Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι οι ίδιες λέξεις θα όφειλαν να περιγράφουν το θέατρο. Και αυτό το είδος θεάτρου, που θεμελιωμένο στην αλήθεια βρίσκει την ολοκλήρωσή του στο ανεξήγητο, εύχομαι σε όλους τους εργάτες του θεάτρου, της σκηνής και της πλατείας και το εύχομαι με όλη μου την καρδιά».

Βιογραφικό του σκηνοθέτη

Ο Κζίστοφ Βαρλικόφσκι (Krzysztof Warlikowski), ένας από τους πιο προβεβλημένους σκηνοθέτες της γενιάς του, γεννήθηκε στην Πολωνία το 1962. Σε συνεργασία με τη σκηνογράφο Μαλγκόρζατα Σζέζνιακ (Małgorzata Szczęśniak), δημιουργούν μοναδικές θεατρικές εικόνες. Με τη μέθοδο της δουλειάς του, οδηγεί τους ηθοποιούς του να αγγίξουν τα βαθύτερα στρώματα της δημιουργικότητάς τους. Έχει δημιουργήσει μια νέα σκηνική ανάγνωση του Σαίξπηρ και μια ανατρεπτική ερμηνεία των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών, όντας επίσης γνωστός για το σκηνοθετικό ανέβασμα σύγχρονων συγγραφέων. Η παραγωγή της παράστασης «Καθαροί πια» της Σάρα Κέην το 2002 στο Φεστιβάλ της Αβινιόν και στο Φεστιβάλ «de Théâtre des Amériques» στο Μοντρεάλ, έτυχε θερμής υποδοχής. Ήταν η καθοριστική στιγμή για τη διεθνή παρουσία του Βαρλικόφσκι στο θεατρικό στερέωμα.

Από το 2008, είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Nowy Teatr (Νέου Θεάτρου) στη Βαρσοβία, όπου μέχρι στιγμής έχει σκηνοθετήσει τέσσερις παραστάσεις, βασισμένες σε πολυεπίπεδες διασκευές κειμένων: «(Α)πολλώνια» ( «(A)pollonia», 2009), «Το Τέλος» («The End», 2010), «Αφρικανικές Ιστορίες από τον Σαίξπηρ» («African Tales by Shakespeare», 2011) και «Καμπαρέ Βαρσάφσκι» (Kabaret warszawski, 2013).

Τώρα εργάζεται για τη σκηνική προσαρμογή του έργου «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», του Μαρσέλ Προυστ. Με το «Νέο Θέατρο», o Βαρλικόφσκι δημιούργησε ένα δικό του τρόπο σκέψης για τον ρόλο και τη θέση του θεάτρου στην κοινωνία, επιδιώκοντας την εμπλοκή των θεατών στις παραστάσεις του. Το μότο του για το θέατρο είναι: «Απόδρασε από το θέατρο»!

Οι θεατρικές παραγωγές του Βαρλικόφσκι έχουν παρουσιαστεί στα πιο σημαντικά φεστιβάλ: Φεστιβάλ Αβινιόν, Festival Prensa de Otoño στη Μαδρίτη, Διεθνές Φεστιβάλ Εδιμβούργου, Wiener Festwochen, Next Wave Festival BAM στη Νέα Υόρκη, Φεστιβάλ Αθηνών, Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Σαντιάγο α Μιλ στην Χιλή, Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου PoNTI στο Πόρτο, XXI Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών Σεούλ στη Νότια Κορέα, Φεστιβάλ BITEF στο Βελιγράδι.

Ένα ξεχωριστό πεδίο εργασίας του Βαρλικόφσκι, είναι η όπερα. Έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους λυρικούς θιάσους, συμπεριλαμβανομένων των «Λα Μονέ» στις Βρυξέλες, Εθνική Όπερα του Παρισιού και της Βαυαρικής Κρατικής  Όπερας του Μονάχου. Η προσπάθειά του για την «επαναθεατρικοποίηση» της όπερας, τον ανέδειξε σε ρηξικέλευθο σκηνοθέτη του λυρικού θεάτρου.

Μεταξύ άλλων έχει σκηνοθετήσει: «Ιφιγένεια εν Ταύροις» του Γκλουκ, «Υπόθεση Μαρκόπουλος» του Γιανάτσεκ, «Πάρσιφαλ» του Βάγκνερ, «Η Γυναίκα χωρίς Σκιά» του Ρ. Στράους, «Μήδεια» του Κερουμπίνι, «Λούλου» του Μπεργκ και πρόσφατα το «Ντον Τζιοβάννι» του Μότσαρτ.

Ο Κζίστοφ Βαρλικόφσκι έχει κερδίσει πλήθος βραβείων, συμπεριλαμβανομένων αυτών της Ένωσης Γάλλων Κριτικών Θεάτρου το 2003, για την παραγωγή του έργου «Καθαροί πια» της Σάρα Κέην και το βραβείο για την καλύτερη ξενόγλωσση παραγωγή, που έχει παρουσιαστεί στη Γαλλία κατά τη διάρκεια της σεζόν 2002-2003. Το 2008, οι Γάλλοι κριτικοί βράβευσαν επίσης το «Άγγελοι στην Αμερική». Έχει τιμηθεί από το Πολωνικό παράρτημα του Τμήματος Θεατρικών Κριτικών του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, για τη διάδοση της θεατρικής Πολωνικής κουλτούρας στο εξωτερικό. Το 2006, έλαβε το βραβείο Μέγερχολντ στη Μόσχα και τον Απρίλιο του 2008, το βραβείο X Europe «Νέες θεατρικές πραγματικότητες» στη Θεσσαλονίκη. Τον Μάιο του 2008, έλαβε από την εφημερίδα New York’s Village Voice το βραβείο Obie για τη σκηνοθεσία της παράστασης Krum του Hanoch Levin, που παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ BAM’ s 25th Next Wave. Βραβεύτηκε με το «Golden Mask» για την καλύτερη ξένη παραγωγή που παρουσιάστηκε στη Ρωσία το 2011, με την παράσταση «(A)pollonia» του θεάτρου Nowy. Τον Μάιο του 2012, το θέατρο Nowy τιμήθηκε με το ρωσικό βραβείο «Ντιαγκίλεφ» από διεθνή κριτική επιτροπή, με πρόεδρο τον Ζεράρ Μορτιέ για την παράσταση «African Tales by Shakespeare». To 2013, έλαβε την ανώτατη γαλλική τιμητική διάκριση του Ταξιάρχη Γραμμάτων και Τεχνών.

Σε τοπικό επίπεδο, στο όμορφο νησί μας, σήμερα τιμά το Ερασιτεχνικό Θέατρο Κεφαλονιάς την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, και γιορτάζει τα 30 χρόνια Δημιουργίας του (με καθυστέρηση ενός έτους, λόγω των σεισμών).

Η τιμητική αυτή εκδήλωση, όπως ήδη έχει ανακοινωθεί σε προηγούμενη δημοσίευση, γίνεται στη νέα θεατρική σκηνή του Ερασιτεχνικού Θεάτρου Κεφαλονιάς, στο Κάπιτολ, στο Φανάρι Αργοστολίου, στις 9:00 μ.μ. σε συνδιοργάνωση με την Περ. Εν. Κεφαλονιάς και Ιθάκης.

Η είσοδος είναι μόνο με προσκλήσεις, για όσους τα 30 αυτά χρόνια συμμετείχαν ή συνέβαλαν με οποιοδήποτε τρόπο, στην πορεία του ΕΘΚ και τους δημοσιογράφους.

Στην εκδήλωση, θα τιμηθούν για την συμμετοχή τους (ηθικά, πρακτικά και υλικά) όλοι όσοι δούλεψαν, προσέφεραν, συνεργάστηκαν, συνέβαλαν και στήριξαν τη μεγάλη αυτή προσπάθεια του συλλόγου στην ιστορία αυτή των 30 και πλέον χρόνων του ΕΘΚ (σκηνοθέτες, μουσικοί, σκηνογράφοι, χορογράφοι, ενδυματολόγοι, τεχνικοί, ηθοποιοί, σύλλογοι, φορείς και άτομα).

Στην εκδήλωση θα κάνει πρεμιέρα και η νέα θεατρική παραγωγή «Τα παιχνίδια του έρωτα», σε σκηνοθεσία Τασίας Γεωργάτου και Γιάννη Καλατζόπουλου, που θα επαναληφθεί το Σάββατο, την Κυριακή και την Δευτέρα (28 -29-30 Μαρτίου),  την ίδια ώρα.

Όσοι θέλουν να δουν την παράσταση, λόγω των λίγων σχετικά θέσεων, καλό θα είναι να φροντίσουν για κρατήσεις, επικοινωνώντας με τα μέλη του θεάτρου.
Ηλεκτρονικές πηγές: www.hellastheatre.gr , www.iti-worldwide.org , www.sansimera.gr