
Του Βαγγελισμού στην Κεφαλονιά
Στην εκκλησιά
(…) Την παραμονή του Βαγγελισμού οι εκκλησιές στην Κεφαλονιά λαμποκοπάνε από την πάστρα, μοσκομυρίζουνε από φρεσκοκομμένες μερτσίνες, δάφνες και σκίνους. Οι γαστάλδοι τα εφέρανε δεματσούλια για να κάμουνε μαζί με τον παπά την ντεκορατσιόνα τση εκκλησιάς. Θα στολίσουνε το τέμπλο, τα μανάλια, τα στασίδια και με κάλες το θρόνο με το κόνισμα του Βαγγελισμού.
Όταν σημάνει η καμπάνα για τον Εσπερινό, οι γυναίκες που έχουνε ταχτεί, φέρνουνε στην εκκλησιά την κανίστρα με την αρτοπλασία, απιθωμένη απά στον πιδολόο στο κεφάλι τσου. Στην κανίστρα έχει απλωθεί μια μπόλια κεντημένη ή ένα ασπροκέντι για ροτόντα με την αρτοπλασία μέσα. Κάθε αρτοπλασία έχει πέντε άρτους με την αγιά σφράγιση, ο πέμπτος άρτος είναι αλειμμένος με μέλι, τζούκερο, με μια άσπρη λαμπάδα στη μέση και καρφωμένα φιόρα ολόγυρά τση για ντεκόρο. Μέσα στην κανίστρα είναι ακόμα δυό μπουκαλέτα γιομάτα λάδι και κρασί. Όταν απολύσει ο εσπερινός θα ακλουθήσει το πρετσεσιό ή λιτανεία στα καντούνια και τσι ρούγες με το μιρακολόζο, κόνισμα τση Βαγγελίστρας απιθωμένο στην πορταντίνα ή και σε ολόκληρο το Θρόνο, ανάλογα τη μανιφατούρα. Το κουβαλιούναι οι άντρες που ανήκουν ως συναδελφοί, στην εκκλησιά.
Μετά τον Εσπερινό, παλιότερα, οι άντρες του χωριού ρίχτανε σμπάρα με τα ντουφέκια τους για τη χάρη τση Βαγγελίστρας και μικροί μεγάλοι ασπετάρανε πότα θα ιδούνε τα σπετακολόζα σαμάκια να ανοίγουνε σαν το βέντουλο στον ουρανό. Στο κελί τση εκκλησιάς οι επιτρόποι φιλεύανε και φιλεύουνε τσου προσκυνητάδες με δικονάρια, αλιάδα, μπακαλάο, κοφίσι, μπακαλαόπιτα και κοφισόπιτα.
Γιορτινό τραπέζι με αλιάδα, μπακαλάο, κοφίσι και κρασί
Στα κεφαλονίτικα σπίτια, πλούσια και φτωχά, το φαί που καλεί η ημέρα είναι η αλιάδα που, με συγχέριο το κοπάνι, κοπανίζεται μέσα σε πέτρινη ή ξύλινη καυκιά μέχρι να κορδίσει, να στέκεται δηλαδή στο περούνι χωρίς να πέφτει. Η αλιάδα κενώνεται σε πιάτο βαθύ κάνοντας λιμπούλα στη μέση που γιομίζεται με λάδι. Με την αλιάδα σερβίρονται ο βρασμένος μπακαλάος, κοφίσι, χταπόδι ή ψάρι αλλά και σέσκλα,μωρόπουλα και κοκκινογούλια. Σπάνια στην Κεφαλονιά ο μπακαλάος μαγερεύεται φριτούρα. Απαραίτητα στο τραπέζι πρέπει να υπάρχει άφθονο βίνο ή κρασί ρομπόλα, βοστυλίδι ή τσαούσι μέσα στο μποτσόνι και βέβαια το καλοψημένο σπιτάτο αναχερισμένο ψωμί. (…).
Σημείωση: τα φουρνιμέντα της φωτογραφίας προέρχονται από το casa-Museo / house-Museum /οίκος-Μουσείο στον Καραβόμυλο Κεφαλονιάς.
Γλωσσάρι
Αποδέλοιπη, η= υπόλοιπη
Αρτάνα ή αλτάνα, η= στερεή κατασκευή σε διάφορα σχήματα για λουλούδια
Γαστάλδος, ο = επίτροπος
Δικονάρι, το= μικρό κριθαρένιο στρογγυλό καρβελάκι που προσφέρεται στα μοναστήρια
Κοφίσι, το= αποξηραμένο ψάρι των βόρειων θαλασσών που απαιτεί ειδική προετοιμασία για να μαγειρευτεί
Μανιφατούρα, η= εδώ η κατασκευή
Μιρακολόζο, το =θαυματουργό
Μπόλια,η= εδώ πετσέτα προσώπου
Μωρόπουλο, το= το κολοκυθάκι
Μποτσόνι,το = ή φιάλη της φωτογραφίας
Ντεκορατσιόνα, η = διακόσμηση
Πιδολόος, ο= συνήθως υφασμάτινο κυκλικό στήριγμα που τοποθετείται επάνω στο κεφάλι
Σαμάκι, το= πυροτέχνημα
Σμπάρο, το= πυροβολισμός
Σοφιγάδο, το= κοκκινιστό
Σπετακολόζο= θεαματικό
Τζούκερο = ζάχαρη
Φιόρο, το =λουλούδι
Φουρνιμέντα, τα= επιτραπέζια σκεύη
Φριτούρα, η = τηγανητό
Τάκης Τόκκας